معرفی انواع عکس‌برداری از دندان
انواع عکس‌برداری از دندان که با عنوان‌های «تصویربرداری» یا «رادیوگرافی» نیز شناخته می‌شوند، به دندانپزشک کمک می‌کنند تا مشکلات مربوط به سلامت دهان و دندان را تشخیص دهد.
درواقع، دندانپزشک از انواع عکس‌برداری از دندان برای تشخیص طیف گسترده‌ای از پوسیدگیِ دندان‌ها و بیماری‌های لثه (قبل از آنکه با عوارض جبران‌ناپذیری همراه شوند)، استفاده می‌کند.
شایان ذکر است، انواع مختلفی از عکس‌برداری از دندان وجود دارند و به‌طور کلی به دو نوع «رادیوگرافی داخل دهانی» و «رادیوگرافی خارج دهانی» تقسیم می‌شوند که در این مقاله به معرفی آنها می‌پردازیم:
عکس‌برداری از دندان به چه معناست؟
در حقیقت، با استفاده از انواع عکس‌برداری دندان یا رادیوگرافی، تصاویر داخلی از دندان‌ها و فک تهیه می‌شود که برای بررسی ساختارهایی مانند استخوان فک، اعصاب، سینوس‌ها و ریشۀ دندان‌ها به آنها نیاز است. بدین‌ترتیب، در طی فرآیند رادیوگرافی، اشعۀ ایکس از بافت‌های نرم عبور می‌کند و از دندان‌ها و استخوان‌ها عکس می‌گیرد.
انواع عکس‌برداری از دندان برای تشخیص چه چیزی به کار می‌رود؟
انواع عکس‌برداری از دندان به دندانپزشک کمک می‌کند تا طیف وسیعی از مشکلات مرتبط با سلامت دهان و دندان را تشخیص دهد. برخی از این مشکلات عبارتند از:
- تشخیص پوسیدگی دندان‌ها، به‌خصوص نواحی کوچک پوسیدگیِ بین دندان‌ها
- تشخیص عفونت ریشۀ دندان یا عفونت موجود در بین لثه و دندان
- تشخیص پوسیدگی در زیر قسمت‌های پرشدۀ دندان
- تعیین موقعیت دندان‌های رویش‌نیافته یا نهفته
- تشخیص کیست و برخی از انواع تومورها
- تشخیص تحلیل استخوان در فک
- تعیین مناطق عفونی‌شده
همچنین، انواع رادیوگرافی دندان به دندانپزشک برای تعیین واجد شرایط بودن بیمار برای درمان‌هایی مانند ایمپلنت دندان یا پروتز دندان کمک می‌کنند. این تصویربرداری‌ها برای تشخیص بهبودی بیمار پس از پیوند استخوان دندان و عصب‌کشی (ترمیم ریشه یا روت‌کانال‌تراپی) نیز کاربرد دارند.
انواع عکس‌برداری از دندان چگونه انجام می‌شود؟
پیش از گرفتن انواع تصویربرداری از دندان، تکنسین رادیولوژیست یک پیش‌بند مخصوص (سُربی) را روی قفسۀ سینۀ بیمار قرار می‌دهد. همچنین ممکن است یک یقۀ مخصوص (یقۀ تیروئیدی) را دور گردن بیمار بپیچد تا از او را در برابر تشعشعات اضافی محافظت کند.
در زمان عکس‌برداری، فرد روی یک صندلی می‌نشیند یا جلوی دستگاه اشعۀ ایکس می‌ایستد. سپس، تکنسین رادیولوژیست پس از قرار دادن فیلم یا سنسور در محل مشخصی، دکمۀ ثبت تصویر را فشار می‌دهد. شایان توجه است که در طول این فرآیند لازم است فرد تا حد امکان ثابت و بی‌حرکت بماند.
جهت مشاوره رایگان با ما در ارتباط باشید
انواع مختلف عکس‌برداری از دندان چیست؟
همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، دو نوع اصلی تصویربرداری دندان وجود دارند:
- داخل دهانی: در این نوع رادیوگرافی، فیلم یا حسگر در داخل دهان فرد قرار می‌گیرد
- خارج دهانی: در این نوع رادیوگرافی، فیلم یا حسگر خارج از دهان فرد قرار می‌گیرد
انواع عکس‌برداری داخل دهانی
Bitewing (بایت‌وینگ)
بایت‌وینگ‌ها «پوسیدگی بین دندان‌ها» و «دندان‌های بالا و پایین را با هم در یک ناحیه از دهان» به نمایش درمیآورند اما معمولاً ریشۀ دندان‌ها را نشان نمی‌دهند.
Periapical (پری آپیکال)
این نوع از انواع تصویربرداری، از تاج تا نوک ریشۀ دندان را نشان می‌دهد و به دندانپزشک کمک می‌کند تا پوسیدگی، بیماری لثه، تحلیل استخوان و هر گونه ناهنجاری دیگری را در دندان یا استخوان اطراف تشخیص دهد.
Occlusal (اکلوزال)
تصویربرداری اکلوزال هرگونه مشکل در کف یا سقف دهان بیمار را شناسایی می‌کند و برای نشان دادن دندان‌های شکسته یا نهفته و ارزیابی ریشۀ دندان‌های جلویی کاربرد دارد. دندانپزشک برای تشخیص کیست، آبسه و شکستگی فک و همچنین ارزیابی دندان‌های در حال رشد کودکان، از این نوع عکس‌برداری از دندان کمک می‌گیرد.
انواع عکس‌برداری خارج دهانی
Panoramic (پانوراما)
تصویربرداری پانورامیک دندان تمام ساختارهای دهان، از جمله: دندان‌های بالا و پایین، مفاصل فک، اعصاب، سینوس‌ها و استخوان پشتیبان را در یک تصویر نشان می دهد. در حقیقت، اشعۀ ایکس پانورامیک به دندانپزشک این امکان را می‌دهد تا از مشکلات موجود در دندان‌ها و دهان بیمار یک دید کلی داشته باشد.
Cephalometric (سفالومتری)
اشعۀ ایکس سفالومتری، کل سر را از زاویۀ کنار سر در تصویر قرار می‌دهد و محل دندان‌ها را نسبت به فک مشخص می‌کند. ارتودنتیست‌ها اغلب از اشعۀ ایکس سفالومتریک برای برنامه‌ریزی درمان بیماران خود استفاده می‌کنند.
Cone beam CT scan (سی تی اسکن پرتو مخروطی)
دندانپزشکان از این اسکن‌ها برای عکس‌برداری سه بعدی از دندان‌ها، فک‌ها، مفاصل، اعصاب و سینوس‌ها استفاده می‌کنند. این اشعۀ ایکس همچنین می‌تواند تومورها یا شکستگی‌های صورت را تشخیص دهد. ایمپلنتولوژیست‌ها نیز اغلب برای بررسی ارتفاع، عرض و محل استخوان فک، قبل از کاشت ایمپلنت دندانی از سی تی اسکن دندان استفاده می‌کنند.
آیا تصویربرداری از دندان بی خطر است؟
خطر پرتو اشعۀ ایکس در انواع عکس‌برداری از دندان بسیار کم است. در واقع، مقدار پرتویی که فرد از یک مجموعۀ کامل از اشعۀ ایکس دندان دریافت می‌کند، با مقدار اشعه‌ای که از تلویزیون، گوشی‌های هوشمند، کامپیوتر، مصالح ساختمانی و تابش پس زمینه از خورشید، ستارگان و خود زمین، جذب می‌کند، بسیار کمتر است.
با این حال، در دوزهای بسیار زیاد، عکس‌برداری دندان و استفاده از اشعۀ ایکس می‌تواند مضر باشد و حتی ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد. به همین دلیل نباید بیش از حد لازم عکس‌برداری با اشعۀ ایکس انجام شود.
هر چند وقت یک بار باید انواع عکس‌برداری از دندان گرفته شود؟
اکثر افرادی که دندان‌ها و لثه‌های سالمی دارند ممکن است هر 6 تا 18 ماه یک‌بار به رادیوگرافی از دندان نیاز داشته باشند. اما در صورت بیماری لثه، پوسیدگی مکرر یا سایر مشکلات مرتبط با بهداشت دهان و دندان ممکن است به تصویربرداری مکرر نیاز باشد.
جمع بندی
عکس‌برداری از دندان، تصویربرداری یا رادیوگرافی، برای حفظ سلامت و نگهداری مناسب محیط دهان و دندان‌ها ضروری است. افرادی که دندان‌ها و لثه‌های سالمی دارند، معمولاً سالی یک بار به انواع عکس‌برداری از دندان نیاز خواهند داشت. اما ممکن است افراد مستعد به پوسیدگی دندان یا بیمارهای لثه، به این تصویربرداری‌ها به‌طور مکرر نیاز داشته باشند. در این صورت دندانپزشک زمان عکس‌برداری و نوع آن را تعیین می‌کند.
دکتر محمد سعید ساغری
دکتر محمد سعید ساغری